Stoppen met vapen

Vapen – het gebruik van e-sigaretten – lijkt misschien onschuldig, maar de realiteit is anders. Uit steeds meer onderzoeken blijkt dat het schadelijk is voor je longen, hart, hersenen én immuunsysteem. Tegelijkertijd is vapen sterk verslavend, vooral door de aanwezigheid van nicotine. In deze blog lees je waarom stoppen met vapen een slimme keuze is, hoe je dat stap voor stap kunt aanpakken, en welke hulpmiddelen en cijfers je kunnen helpen vol te houden.

Hoeveel jongeren vapen in Nederland?

Uit de meest recente Jongerenmonitor tabaks- en nicotineproducten van het Trimbos-instituut blijkt dat vapen inmiddels bijna net zo gewoon is geworden als roken onder jongeren en jongvolwassenen. In het afgelopen jaar gebruikte 21,7% van de Nederlanders tussen 12 en 25 jaar een e-sigaret. Ter vergelijking: 27,4% rookte sigaretten. Wat extra zorgwekkend is, is dat deze middelen vaak gecombineerd worden: maar liefst 69,1% van de jongeren die maandelijks een e-sigaret gebruiken, rookt óók maandelijks gewone sigaretten. Deze overlap toont aan dat vapen zelden als alternatief wordt gebruikt, maar eerder als aanvulling op roken – en daarmee neemt de verslavingskans en gezondheidsrisico’s alleen maar verder toe.

Wat doet vapen met je lichaam?

Hoewel vapen vaak wordt gezien als een veiliger alternatief voor roken, tonen steeds meer wetenschappelijke onderzoeken aan dat het gebruik van e-sigaretten aanzienlijke gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. De effecten raken verschillende systemen in het lichaam, van de longen en het hart tot het zenuwstelsel en het immuunsysteem.

Longschade en ademhalingsproblemen

Vapen kan leiden tot longschade, waaronder de aandoening EVALI (E-cigarette or Vaping product use-Associated Lung Injury). Dit is een ernstige ontstekingsreactie in de longen die wordt veroorzaakt door bepaalde stoffen in vape-producten. In de Verenigde Staten zijn sinds 2019 meer dan 2800 gevallen van EVALI gemeld, waarvan 68 met dodelijke afloop. Symptomen zijn onder andere kortademigheid, hoesten, pijn op de borst en ademhalingsproblemen.

Verhoogd risico op hart- en vaatziekten

Ook het risico op hart- en vaatziekten neemt toe bij gebruik van e-sigaretten. De damp uit vapes bevat stoffen die de bloedvaten kunnen beschadigen en de bloeddruk verhogen. Hierdoor stijgt de kans op hartinfarcten en beroertes. Mensen die zowel traditionele sigaretten als vapes gebruiken, lopen zelfs dubbel zoveel kans op hartproblemen als mensen die slechts één van beide gebruiken.

Invloed op je geestelijke gezondheid

Daarnaast heeft vapen invloed op de geestelijke gezondheid. De nicotine in e-sigaretten stimuleert de aanmaak van dopamine, een stof in de hersenen die tijdelijk een gevoel van beloning geeft. Dit effect maakt nicotine verslavend, zowel lichamelijk als psychisch. Onderzoek toont aan dat jongeren die regelmatig vapen twee keer zoveel kans hebben op symptomen van depressie of angststoornissen vergeleken met jongeren die geen nicotine gebruiken.

Verzwakking van het immuunsysteem

Tot slot kan vapen het immuunsysteem verzwakken. De stoffen in e-sigaretten kunnen ontstekingsreacties veroorzaken die het afweersysteem uit balans brengen. Dit maakt het lichaam vatbaarder voor infecties, zoals verkoudheid en griep, en vertraagt het herstel bij ziekte of verwonding.

Wat kun je verwachten na het stoppen met vapen?

Ontwenningsverschijnselen zijn normaal en horen bij het herstelproces. Deze klachten zijn tijdelijk. Na 1 maand is je longfunctie vaak al meetbaar verbeterd, en na 3 maanden is het risico op hart- en vaatziekten al duidelijk verlaagd.

Hoe kun je stoppen met vapen?

Stoppen met vapen is vaak moeilijker dan gedacht, omdat zowel de fysieke als psychologische afhankelijkheid van nicotine sterk kan zijn. Gelukkig zijn er meerdere bewezen effectieve hulpmiddelen die je kunnen ondersteunen tijdens dit proces. En het goede nieuws is: je hoeft het niet alleen te doen.

Een eerste stap voor veel mensen is het gebruik van nicotinevervangers. Deze producten helpen je lichaam geleidelijk af te bouwen van nicotine, zonder direct te stoppen ‘cold turkey’. Zo kun je wennen aan het loslaten van de gewoonte, zonder direct te bezwijken onder hevige cravings. Er zijn verschillende vormen verkrijgbaar:

• Nicotinekauwgom werkt snel en is vooral handig bij acute momenten van stress of drang.
• Nicotinepleisters geven over de dag een gestage hoeveelheid nicotine af en helpen zo ontwenningsverschijnselen onder controle te houden.
• Inhalers of neussprays bieden directe verlichting bij plotselinge behoefte aan nicotine.

Volgens een onderzoek verhogen nicotinevervangers de kans op succesvol stoppen met vapen of roken met 50 tot 60% in vergelijking met mensen die zonder hulpmiddelen stoppen. Dat maakt ze een waardevol onderdeel van elk persoonlijk stopplan.

Medicijnen die kunnen helpen bij stoppen met vapen

Daarnaast zijn er ook geneesmiddelen op recept die de kans op terugval kunnen verminderen. Twee bekende opties zijn:

• Zyban (Bupropion): een medicijn dat invloed uitoefent op neurotransmitters in je hersenen. Het vermindert de drang naar nicotine en kan helpen bij stemmingswisselingen tijdens het stoppen.
• Champix (Varenicline): deze stof blokkeert de werking van nicotine op de nicotinereceptoren in de hersenen, waardoor het ‘beloningsgevoel’ na het vapen wegvalt. Dit helpt niet alleen bij het afbouwen, maar vermindert ook het risico op terugval.

Belangrijk om te weten: deze medicijnen zijn uitsluitend op recept verkrijgbaar en niet voor iedereen geschikt. Een arts van de partners van EurMedi kan met je bespreken of medicatie in jouw situatie een verstandige en veilige optie is. Gebruik ze dus altijd alleen onder medische begeleiding.