Is te veel slapen ongezond?

Slapen is essentieel. Zonder slaap functioneren je hersenen minder goed, neemt je weerstand af en kun je je somber of prikkelbaar voelen. Maar wat als je niet te weinig, maar juist te veel slaapt? Word je daar gezonder van, of schuilt er juist een risico in urenlang onder de dekens liggen? In deze blog duiken we in de vraag: is te veel slapen ongezond?

Waarom slapen we eigenlijk?

Tijdens de slaap herstelt je lichaam zich. Je spieren ontspannen, je hersenen verwerken informatie en je immuunsysteem krijgt een boost. Een goede nachtrust helpt je dus om zowel mentaal als fysiek in balans te blijven. Slaaptekort leidt vaak tot concentratieproblemen, vermoeidheid en een verhoogde kans op ongelukken. Maar opvallend genoeg blijkt uit onderzoek dat te veel slapen óók negatieve gevolgen kan hebben.

Wat is “te veel” slapen?

Iedereen heeft een andere slaapbehoefte. De een springt fris uit bed na zes uur, terwijl een ander zich pas na acht uur slapen een beetje mens voelt. Toch geven veel slaapexperts aan dat volwassenen gemiddeld tussen de 6 en 9 uur slaap per nacht nodig hebben. Structureel meer dan 9 uur slapen – en je daarna nog steeds moe voelen – kan een signaal zijn dat er iets aan de hand is.

Te veel slapen wordt ook wel ‘hypersomnie’ genoemd. Het betekent dat je langdurig slaapt, maar je overdag alsnog uitgeput voelt. Dit kan een symptoom zijn van een onderliggend probleem, zoals een slaapstoornis, psychische klachten of een lichamelijke aandoening.

Risico’s van te veel slapen

Hoewel het verleidelijk kan zijn om in het weekend een paar uurtjes extra te pakken, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat te veel slaap geen gunstig effect heeft op je gezondheid. Sterker nog: langdurig slapen wordt in verband gebracht met diverse gezondheidsproblemen. Bekende risico’s zijn onder andere:

Verhoogde kans op hart- en vaatziekten

Volgens het European Heart Journal neemt het risico op hartproblemen met 41% toe als je twee uur langer slaapt dan de aanbevolen 6-8 uur.

Hoger risico op een beroerte

Onderzoek van de University of Cambridge liet zien dat mensen die langer dan 8 uur slapen, 46% meer kans lopen op een beroerte.

Grotere kans op overgewicht en diabetes

Langdurig slapen is gekoppeld aan een verstoorde stofwisseling, wat je vatbaarder maakt voor diabetes type 2 en gewichtstoename.

Verhoogd risico op depressie

Te veel slapen kan leiden tot somberheid en lusteloosheid, of een uiting daarvan zijn. Beide versterken elkaar vaak in een vicieuze cirkel.

Rugklachten en hoofdpijn

Lang liggen kan spanning veroorzaken in spieren en gewrichten, met rugpijn en hoofdpijn als gevolg.

Kans op Alzheimer

Uit sommige studies blijkt dat mensen die langdurig slapen op latere leeftijd vaker geheugenproblemen ontwikkelen.

Waarom slaap je te veel?

Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor te veel slapen. Sommige zijn onschuldig en tijdelijk, andere vereisen aandacht. Veelvoorkomende oorzaken:

Slechte slaapkwaliteit

Je slaapt misschien lang, maar rust niet goed uit. Bijvoorbeeld door slaapapneu, waarbij je ademhaling ‘s nachts steeds stopt. Hierdoor kom je niet in de diepe slaapfases.

Stress of mentale overbelasting

Bij aanhoudende stress blijft je brein actief, zelfs in je slaap. Dit kan leiden tot vermoeidheid overdag, ondanks veel uren slapen.

Gebruik van alcohol of drugs

Deze middelen verstoren je slaapcyclus. Je valt misschien sneller in slaap, maar slaapt oppervlakkiger.

Depressie

Een bekend symptoom van depressie is overmatig slapen en toch moe blijven.

Onderliggende lichamelijke aandoeningen

Denk aan schildklierproblemen, bloedarmoede of chronische infecties. Deze kunnen vermoeidheid veroorzaken, waardoor je langer slaapt.

Wanneer moet je je zorgen maken?

Lang slapen is niet per definitie ongezond. Sommige mensen – de zogeheten langslapers – functioneren perfect met 10 uur slaap. Het wordt pas een probleem als je:

• Elke dag meer dan 9 uur slaapt én…
• Je overdag moe, futloos of somber voelt.
• Concentratieproblemen ervaart.
• Hoofdpijn, spierpijn of geheugenklachten hebt.

In dat geval is het verstandig om met een arts te praten. Er kan een onderliggende oorzaak zijn die nader onderzocht moet worden.

Wat kun je doen tegen te veel slapen?

Het goede nieuws: je kunt je slaapgedrag verbeteren met een paar praktische aanpassingen. Het draait vooral om ritme, omgeving en gewoontes. Tips voor een gezond slaappatroon:

Creëer regelmaat

Ga op vaste tijden naar bed en sta rond hetzelfde tijdstip op – ook in het weekend.

Zorg voor een rustige slaapomgeving

Een donkere, stille en goed geventileerde slaapkamer bevordert een diepe slaap.

Beperk schermgebruik voor het slapengaan

Blauw licht van telefoons en laptops onderdrukt de aanmaak van melatonine, je natuurlijke slaaphormoon.

Beweeg voldoende overdag

Lichaamsbeweging helpt je ‘s avonds makkelijker in slaap te vallen.

Let op voeding en drank

Vermijd cafeïne, alcohol en zware maaltijden in de avond. Een kopje warme melk of een banaan kan juist helpen om in slaap te vallen.

Gebruik een slaap-app voor inzicht

Apps zoals Sleep Cycle of Sleep as Android kunnen je inzicht geven in je slaappatroon, al zijn ze niet 100% nauwkeurig.

Conclusie: is te veel slapen ongezond?

Ja, te veel slapen kán ongezond zijn. Vooral als je structureel meer dan 9 uur per nacht slaapt en je toch moe blijft. Het lichaam heeft behoefte aan balans: zowel slaaptekort als overdaad kunnen je gezondheid verstoren. De kwaliteit van je slaap is vaak belangrijker dan het aantal uren.

Voel je je na een lange nachtrust alsnog moe of somber? Dan is het goed om niet alleen naar je slaappatroon te kijken, maar ook naar je algemene gezondheid. Neem je klachten serieus en schakel hulp in als het blijft aanhouden. Je lichaam probeert je mogelijk iets duidelijk te maken.