Een snel werkende schildklier

Een snel werkende schildklier – ook wel hyperthyreoïdie genoemd – kan flink wat invloed hebben op je dagelijks leven. Misschien voel je je al weken opgejaagd, val je af terwijl je goed eet, of merk je dat je hart op hol slaat zonder duidelijke reden. Het zijn schildklierklachten die niet altijd meteen als hormonaal probleem worden herkend. Toch is het belangrijk om alert te zijn, omdat een snel werkende schildklier je hele lichaam uit balans kan brengen.

In deze blog lees je op een toegankelijke manier wat een snel werkende schildklier precies is, welke symptomen erbij horen, wat mogelijke oorzaken zijn en hoe de diagnose en behandeling verlopen. Zo weet je waar je op kunt letten en welke stappen je kunt zetten als je klachten herkent.

Wat doet je schildklier precies?

De schildklier is een vlindervormig orgaan aan de voorkant van je hals, net voor je luchtpijp. Hij maakt hormonen aan – vooral T3 en T4 – die een belangrijke rol spelen in je stofwisseling, temperatuurregulatie, hartslag en zelfs je concentratievermogen. Met andere woorden: deze kleine klier stuurt grote processen aan.

Als je schildklier te veel hormonen aanmaakt, raken veel van die processen in een hogere versnelling. Dat is precies wat er gebeurt bij een snel werkende schildklier.

Symptomen van een snel werkende schildklier

De klachten bij hyperthyreoïdie zijn vaak vaag of lijken op andere aandoeningen. Daarom duurt het soms even voordat de juiste diagnose wordt gesteld. Dit zijn veelvoorkomende signalen:

• Onverklaarbaar gewichtsverlies.
• Nervositeit, gejaagd gevoel of prikkelbaarheid.
• Hartkloppingen of versnelde hartslag.
• Overmatig zweten.
• Trillende handen of spierzwakte.
• Slecht slapen.
• Kortademigheid bij inspanning.
• Vermoeidheid ondanks voldoende slaap.
• Onregelmatige menstruatie.
• Diarree.
• Warmte-intolerantie.
• Een zichtbare zwelling in de hals (struma).
• In ernstige gevallen: uitpuilende ogen (bij de ziekte van Graves).

Het is begrijpelijk als je je zorgen maakt wanneer je meerdere van deze klachten herkent. Gelukkig zijn de meeste schildklierproblemen goed te behandelen – maar het begint met de juiste diagnose.

Wat zijn de oorzaken van een snel werkende schildklier?

Er zijn verschillende mogelijke oorzaken voor een overactieve schildklier. De meest voorkomende is de ziekte van Graves, een auto-immuunziekte. Maar er zijn ook andere oorzaken:

1. Ziekte van Graves

Deze aandoening zorgt ervoor dat je immuunsysteem antistoffen aanmaakt die de schildklier aanzetten tot overproductie. Het komt vaak voor bij vrouwen tussen de 30 en 50 jaar en heeft soms een erfelijke component.

2. Toxisch multinodulair struma (ziekte van Plummer)

Hierbij vormen zich meerdere knobbels in de schildklier die hormonen aanmaken. Deze groei verloopt geleidelijk, en komt vaak voor bij ouderen.

3. Toxisch adenoom

Dit is een goedaardig gezwel dat uit zichzelf schildklierhormonen produceert. Het ontstaat meestal bij mensen die al een vergrote schildklier hebben (struma).

4. Ziekte van Quervain (subacute thyreoïditis)

Een tijdelijke ontsteking van de schildklier, vaak na een virusinfectie zoals keelpijn. Deze vorm van hyperthyreoïdie gaat meestal vanzelf over.

5. Jodium- of lithiumbevattende medicijnen

Sommige medicijnen kunnen de schildklier stimuleren of juist ontregelen.

6. Andere auto-immuunziekten

Zoals Hashimoto’s, waarbij de schildklier soms eerst te snel en later te traag werkt.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De eerste stap bij het vermoeden van een schildklierprobleem is bloedonderzoek. Hiermee wordt gekeken naar de hoeveelheid schildklierhormonen (T3 en T4) en het schildklierstimulerend hormoon (TSH). Is de TSH laag en zijn T3 en T4 hoog? Dan is de kans groot dat je een snel werkende schildklier hebt.

Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak kunnen er aanvullende onderzoeken worden ingezet, zoals:

• Antistoffentest bij verdenking op de ziekte van Graves.
• Echografie van de schildklier om knobbels of struma in beeld te brengen.
• Schildklierscan met licht radioactief jodium om de activiteit van de klier te beoordelen.
• Punctie bij een verdachte zwelling om te onderzoeken of er afwijkende cellen aanwezig zijn.

Is een snel werkende schildklier altijd blijvend?

Nee. Sommige vormen zijn tijdelijk. Denk aan de ziekte van Quervain of de vroege fase van Hashimoto. Maar ook bij chronische vormen, zoals de ziekte van Graves, kan de schildklier zich na behandeling stabiliseren of juist trager gaan werken. Dit betekent dat de behandeling soms verandert in de loop der tijd.

Behandeling van een snel werkende schildklier

De behandeling hangt af van de oorzaak, je leeftijd, algemene gezondheid en de ernst van je klachten. Er zijn drie hoofdopties:

1. Medicatie

Artsen schrijven vaak schildklierremmende medicijnen voor, zoals Thiamazol of Propylthiouracil. Deze remmen de aanmaak van schildklierhormonen. Soms wordt dit gecombineerd met schildklierhormonen om het evenwicht beter te reguleren.

Bekende middelen zijn Eltroxin, Euthyrox, Levothyroxine en Thyrofix. Deze medicijnen bevatten levothyroxine, een synthetische vorm van het schildklierhormoon T4, en worden met name ingezet bij hypothyreoïdie – een traag werkende schildklier. Lees ook onze blog: De voordelen van Thyrofix voor meer informatie.

Toch kan het ook zijn dat je na behandeling van een snel werkende schildklier (bijvoorbeeld met radioactief jodium of een operatie) blijvend een tekort aan schildklierhormonen ontwikkelt. In dat geval kan je arts je een van deze middelen voorschrijven. De dosering is altijd maatwerk en wordt bepaald op basis van bloedwaarden, klachten en persoonlijke omstandigheden.

2. Radioactief jodium

Bij deze behandeling drink je een vloeistof met een kleine hoeveelheid radioactief jodium. Dit wordt door de schildklier opgenomen en vernietigt een deel van het weefsel. Het effect treedt meestal binnen enkele weken op. Het nadeel is dat de schildklier daarna vaak te traag wordt, waardoor je levenslang schildklierhormonen moet slikken.

Belangrijk: deze behandeling is niet geschikt tijdens zwangerschap of als je binnenkort zwanger wilt worden.

3. Chirurgie

Soms wordt (een deel van) de schildklier operatief verwijderd. Dit gebeurt meestal bij grote struma’s, ernstige bijwerkingen op medicatie of als er twijfel bestaat over een goedaardige zwelling. Ook hier geldt: de kans is groot dat de schildklier daarna trager werkt.

Wat kun je zelf doen?

Hoewel je de aanmaak van schildklierhormonen niet zelf kunt reguleren, zijn er dingen die je wél kunt doen:

• Houd je controles en bloedonderzoek goed bij.
• Noteer veranderingen in je klachten, energie, gewicht of stemming.
• Geef het aan als je zwanger bent of zwanger wilt worden.
• Blijf in gesprek met je arts over jouw behandelvoorkeuren.
• Zoek gerust steun bij een patiëntenvereniging.

Tot slot

Een snel werkende schildklier is een serieuze, maar meestal goed behandelbare aandoening. De klachten kunnen ingrijpend zijn, zeker als je het gevoel hebt dat je lichaam tegen je werkt. Door tijdige diagnose en passende behandeling kun je gelukkig weer grip krijgen op je gezondheid. Herken je je in de klachten? Wacht dan niet te lang met een bezoek aan je huisarts of vraag een online consult aan. Zeker als je merkt dat je energieniveau, hartslag of stemming steeds verandert zonder duidelijke oorzaak.