Wat zijn de symptomen van een longontsteking?

Een longontsteking, ook wel pneumonie genoemd, is een infectie van het longweefsel die serieuze klachten kan veroorzaken. Veel mensen denken bij een longontsteking meteen aan hoesten en koorts – en hoewel dat vaak klopt, zijn er veel meer signalen waar je op moet letten. Deze blog helpt je om symptomen vroegtijdig te herkennen, zodat je sneller kunt handelen en complicaties kunt voorkomen.

Wat gebeurt er precies bij een longontsteking?

Bij een longontsteking zijn de longblaasjes (kleine luchtzakjes in je longen) ontstoken en vaak gevuld met vocht of pus. Hierdoor wordt het lastiger om zuurstof op te nemen, wat kan zorgen voor kortademigheid en vermoeidheid. De infectie kan worden veroorzaakt door bacteriën, virussen of – minder vaak – schimmels. Bacteriële longontstekingen komen het meest voor.

Hoe vaak komt een longontsteking voor?

In Nederland krijgen jaarlijks ruim 270.000 mensen een longontsteking. Deze aandoening treft vooral kwetsbare groepen, zoals ouderen, jonge kinderen en mensen met een chronische ziekte. Sinds augustus 2023 werd in Nederland een stijging van het aantal longontstekingen waargenomen. Onderzoek van het RIVM wijst uit dat meerdere virussen en bacteriën waarschijnlijk een rol spelen bij deze toename. In ontwikkelingslanden sterft elke 20 seconden een kind aan longontsteking.

De meest voorkomende symptomen

De klachten kunnen mild zijn, vooral bij jonge, gezonde mensen. Maar bij ouderen, kinderen of mensen met een verzwakt immuunsysteem kunnen de symptomen ernstiger verlopen. Hieronder vind je de belangrijkste signalen:

1. Hoesten

• Vaak een diepe, pijnlijke hoest.
• Soms met slijm dat geel, groen of bloederig is.
• Hoesten verergert vaak bij inspanning.

2. Koorts en koude rillingen

• Een temperatuur van 38°C of hoger.
• Hevige rillingen die plots opkomen.
• Nachtzweten komt ook voor.

3. Pijn op de borst

• Een scherpe of stekende pijn, vooral bij diep ademhalen of hoesten.
• Deze pijn zit meestal aan één kant van de borst.

4. Kortademigheid

• Zelfs bij lichte inspanning of in rust snelle ademhaling.
• Gevoel van ‘niet genoeg lucht krijgen’.

5. Vermoeidheid en zwakte

• Een algeheel ziek gevoel.
• Snel uitgeput zijn, ook na kleine inspanningen.
• Geen zin in eten.

6. Versnelde hartslag

• Hartslag hoger dan normaal, zelfs in rust.
• Het lichaam probeert zo voldoende zuurstof rond te pompen.

7. Blauwe lippen of vingertoppen

• Dit duidt op een tekort aan zuurstof.
• Komt voor bij ernstige longontstekingen.

Symptomen bij kinderen en ouderen

Longontsteking gedraagt zich soms anders bij bepaalde leeftijdsgroepen:

Bij kinderen:

• Snelle ademhaling.
• Kreunen bij uitademing.
• Niet willen eten of drinken.
  Sufheid of prikkelbaarheid.

Bij ouderen:

• Verwarring of sufheid.
• Geen hoge koorts, maar wel duidelijke ademhalingsproblemen.
• Sneller in de war raken (delier).

Ouderen vertonen soms geen typische symptomen zoals koorts of hoesten. Juist daardoor wordt een longontsteking bij deze groep vaker laat herkend.

Wanneer moet je medische hulp inschakelen?

Twijfel je over je klachten? Dan is het verstandig om contact op te nemen met je huisarts, zeker in deze gevallen:

• Je hebt hoge koorts (boven 39°C) die niet zakt.
• Je ademt snel of oppervlakkig.
• Je voelt je erg ziek of zwak.
• Je merkt dat je steeds minder goed kunt functioneren.
• Je hoort piepende ademhaling of hebt pijn bij het ademhalen.

Een arts kan dan luisteren naar je longen, eventueel een röntgenfoto laten maken en op basis daarvan besluiten of behandeling nodig is.

Hoe wordt een longontsteking behandeld?

De behandeling hangt af van de oorzaak:

• Bacteriële infectie: vaak behandeld met antibiotica. Een veelgebruikte antibiotica is Amoxicilline, dat goed werkt tegen veelvoorkomende bacteriën. Als Amoxicilline niet voldoende is of niet verdragen wordt, kan een arts ook kiezen voor Doxycycline of Azitromycine.
• Virale infectie: antibiotica helpen dan niet. De behandeling is dan vooral gericht op rust, voldoende drinken en het bestrijden van symptomen zoals koorts en pijn.

Onderzoekers van de Universiteit Leiden werken aan een methode om de oorzaak van longontsteking te achterhalen door te kijken naar stoffen die het lichaam zelf aanmaakt als reactie op een infectie. Dit kan leiden tot snellere en gerichtere behandelingen.

Belangrijk: gebruik antibiotica alleen op voorschrift van een arts. Niet elke hoest of griep eindigt in een longontsteking, en verkeerd gebruik van antibiotica kan leiden tot resistentie.

Wat kun je zelf doen bij (vermoeden van) een longontsteking?

Als je last hebt van bovenstaande symptomen, is rust essentieel. Geef je lichaam de tijd om te herstellen. Verder kun je:

• Voldoende water drinken om het slijm in je longen dun te houden.
• Paracetamol gebruiken tegen koorts of pijn (na overleg met arts).
• Blijf regelmatig opstaan en wat bewegen als dat lukt, om complicaties zoals trombose te voorkomen.
  Neem ademhalingsoefeningen om je longcapaciteit te verbeteren.

Hoe voorkom je een longontsteking?

Hoewel je het niet altijd kunt voorkomen, zijn er wel manieren om het risico te verlagen:

• Laat je vaccineren tegen griep en pneumokokken (vooral aanbevolen voor ouderen en risicogroepen).
• Was regelmatig je handen.
• Stop met roken, omdat roken de longen beschadigt.
• Zorg voor een goede conditie en eet gezond.
• Behandel luchtweginfecties tijdig.

Tot slot

Een longontsteking kan mild of ernstig verlopen, afhankelijk van je gezondheid en de oorzaak van de infectie. Herken je meerdere symptomen die hierboven genoemd zijn? Neem dan altijd contact op met je huisarts voor verder onderzoek. Vroege herkenning kan veel complicaties voorkomen. Heb je een behandeling met antibiotica nodig, dan kan je arts bijvoorbeeld Amoxicilline, Doxycycline of Azitromycine voorschrijven. Deze middelen zijn via medische begeleiding ook online beschikbaar via de partners van EurMedi.