Antibiotica bij longontsteking

Een longontsteking kan je behoorlijk onderuit halen. Plotselinge koorts, pijn bij het ademen, benauwdheid en een aanhoudende hoest — het is geen onschuldig verkoudheidsvirus, maar een serieuze infectie. Vaak is een bezoek aan de huisarts of zelfs het ziekenhuis nodig. Een van de eerste vragen die je dan kunt hebben is: krijg ik antibiotica? In deze blog lees je op een heldere manier hoe antibiotica bij longontsteking werken, wanneer ze worden voorgeschreven en wat je zelf kunt doen om te herstellen.

Wat is een longontsteking precies?

Bij een longontsteking (pneumonie) zijn de longblaasjes ontstoken. Dit zijn de kleine ‘luchtzakjes’ in je longen waar zuurstof normaal gesproken wordt opgenomen in je bloed. Bij een infectie raken deze blaasjes gevuld met vocht of pus, waardoor ademhalen moeilijker wordt en je je flink ziek kunt voelen.

De belangrijkste klachten zijn:

• (Hoge) koorts.
• Kortademigheid of snelle ademhaling.
• Hoesten (soms met slijm).
• Pijn op de borst, vooral bij diep inademen.
• Vermoeidheid of verwardheid (vooral bij ouderen).

Oorzaak bepaalt de behandeling

Een longontsteking kan verschillende oorzaken hebben:

• Bacteriën (zoals Streptococcus pneumoniae) – dit is de meest voorkomende oorzaak.
• Virussen (zoals influenza of het coronavirus).
• Schimmels – vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.
• Aspiratiepneumonie – door het inademen van voedsel, speeksel of braaksel in de longen.

Alleen een bacteriële longontsteking wordt behandeld met antibiotica. Bij een virale oorzaak, zoals griep of COVID-19, helpen antibiotica niet. In die gevallen krijg je soms antivirale middelen of ondersteunende zorg, zoals zuurstof en rust.

Wanneer krijg je antibiotica?

Als je arts vermoedt dat je een bacteriële longontsteking hebt — bijvoorbeeld op basis van je klachten, een röntgenfoto of bloedwaarden — dan wordt meestal direct gestart met antibiotica. Zeker als je je erg ziek voelt of tot een risicogroep behoort.

Typische situaties waarin antibiotica worden voorgeschreven:

• De oorzaak is hoogstwaarschijnlijk een bacterie.
• Je hebt al een virale infectie gehad en krijgt daarna alsnog een bacteriële ontsteking.
• Je hoort bij een kwetsbare groep, zoals ouderen, mensen met astma of COPD, of mensen met een verminderde weerstand.

Soms wordt een sputumkweek of bloedonderzoek gedaan om precies te bepalen welke bacterie de boosdoener is. Dat helpt om gerichter antibiotica te kiezen.

Welke antibiotica worden meestal gebruikt?

De keuze van het antibioticum hangt af van de ernst van de infectie, je algemene gezondheidstoestand, je leeftijd en eventuele allergieën.

Veelgebruikte antibiotica bij longontsteking zijn:

• Amoxicilline – vaak de eerste keus bij milde tot matige infecties.
• Doxycycline – wordt soms gebruikt bij atypische verwekkers of bij allergie voor penicilline.
• Claritromycine of Azitromycine – bij verdenking op ‘atypische’ bacteriën zoals Mycoplasma pneumoniae.

In sommige gevallen krijg je een combinatie van antibiotica om verschillende soorten bacteriën tegelijk aan te pakken.

Hoelang duurt een behandeling?

Een antibioticakuur bij longontsteking duurt meestal tussen de 5 en 10 dagen. Het is belangrijk dat je de kuur volledig afmaakt, ook als je je na een paar dagen al beter voelt. Doe je dat niet, dan loop je het risico dat de bacterie niet volledig verdwijnt of resistent wordt.

Wat kun je zelf doen tijdens de behandeling?

Naast de antibiotica zijn er een aantal dingen die je zelf kunt doen om je herstel te ondersteunen:

• Rust nemen – je lichaam vecht tegen een infectie en heeft energie nodig om te herstellen.
• Voldoende drinken – dat helpt om slijm los te maken en uitdroging te voorkomen.
• Stoppen met roken – roken vertraagt het herstel van je longen.
• Lichte voeding – bij koorts of vermoeidheid kun je minder trek hebben, maar kleine porties helpen je lichaam aan energie.
• Controleafspraak nakomen – zeker als je na 48 uur nog geen verbetering merkt of als je klachten erger worden.

Wanneer moet je terug naar de arts?

Neem altijd opnieuw contact op met een arts als je:

• na twee tot drie dagen antibiotica nog geen verbetering merkt,
• je juist zieker voelt worden,
• problemen krijgt met ademhalen,
• last krijgt van verwardheid of sufheid.

Ook als je denkt dat je een allergische reactie op de antibiotica hebt, zoals uitslag, zwelling of ademnood, moet je direct medische hulp inschakelen.

Veelgestelde vragen over antibiotica bij longontsteking

Werken antibiotica altijd bij longontsteking?

Nee, antibiotica zijn niet in alle gevallen effectief bij een longontsteking. Alleen als de oorzaak een bacterie is. Bij een virale longontsteking heeft antibiotica geen effect, omdat ze alleen werken tegen bacteriën.

Kan ik een longontsteking thuis uitzieken?

Dat hangt af van de ernst. Een milde longontsteking kun je vaak thuis behandelen met rust en antibiotica. Bij ernstige klachten of een verhoogd risico op complicaties is opname in het ziekenhuis soms nodig.

Is longontsteking besmettelijk?

De bacteriën of virussen die longontsteking veroorzaken zijn vaak wél besmettelijk (bijvoorbeeld via hoesten of niezen), maar niet iedereen die besmet raakt ontwikkelt ook echt een longontsteking. Een goede hygiëne blijft belangrijk.

Wacht niet te lang

Een longontsteking is een serieuze aandoening die vraagt om tijdige aandacht. Antibiotica kunnen levensreddend zijn als ze op het juiste moment en bij de juiste oorzaak worden ingezet. Merk je dat je klachten erger worden, of voel je je kortademig en grieperig met hoge koorts? Neem dan altijd contact op met je huisarts.